Giữa lòng Vũ Hán hiện đại, có một cánh cửa dẫn thẳng về quá khứ hơn 2.400 năm trước – nơi vang lên những thanh âm kỳ diệu của dàn nhạc giao hưởng sớm nhất Trung Hoa.
Không phải trong cung điện hoàng gia, cũng chẳng phải nơi diễn xướng long trọng, mà chính dưới lòng đất – trong ngôi mộ cổ của một chư hầu nhỏ tên Tăng Hầu Ất – cả một thế giới âm nhạc cổ đại đã được đánh thức, khiến giới khảo cổ và âm nhạc học toàn cầu phải sững sờ.
Những thanh chuông đồng khảm vàng, những khánh đá cổ kính, những cây đàn gảy từ sợi tơ ngàn xưa… tất cả như tái hiện một bản hòa tấu vượt thời gian, phơi bày vẻ đẹp tinh túy và trình độ nghệ thuật kỳ vĩ của nền văn minh Sở quốc thời Chiến Quốc.
Chiêm ngưỡng ‘dàn nhạc giao hưởng’ sớm nhất ở Trung Hoa
Chiều muộn, chúng tôi đáp xuống Vũ Hán và lập tức lên xe buýt đến điểm tham quan tiếp theo – Bảo tàng tỉnh Hồ Bắc. Vũ Hán là thủ phủ của tỉnh Hồ Bắc, được xem là “thành phố nhỏ” theo chuẩn Trung Quốc, nhưng thực chất có tới chín triệu dân sinh sống trong nội thành và thêm sáu triệu ở khu vực ngoại ô.
Bảo tàng này trưng bày các hiện vật văn hóa – lịch sử được khai quật tại Hồ Bắc và các vùng lân cận, phản ánh nền văn hóa rực rỡ và lâu đời của nước Sở thời Chiến Quốc (476–221 TCN). Trong số đó, đặc biệt nổi bật là khu trưng bày các di vật từ mộ Tăng Hầu Ất – một phát hiện khảo cổ trọng đại tại Tuỳ Châu (Hồ Bắc), có niên đại khoảng năm 433 TCN. Tăng là một nước chư hầu nhỏ lệ thuộc vào nước Sở – một cường quốc thời bấy giờ.
Điều thú vị là ngôi mộ này được tìm thấy hoàn toàn ngẫu nhiên vào năm 1977 khi Quân đội Nhân dân Trung Quốc đang đào đồi xây nhà máy. Kết cấu mộ làm từ gỗ lớn, rộng khoảng 220 mét vuông, chia làm bốn khoang.
Một khoang chứa vũ khí, một khoang là nơi chôn cất Tăng Hầu Ất – nằm trong quan tài gỗ sơn mài lồng trong một quan tài lớn hơn. Trong khoang này còn có tám cỗ quan tài khác, chứa hài cốt của tám phụ nữ. Khoang thứ ba có thêm mười ba quan tài, cũng chứa xác mười ba người phụ nữ khác. Khoang cuối cùng khiến cả thế giới kinh ngạc – nơi lưu giữ bộ nhạc cụ lễ nghi đồ sộ, đặc biệt là bộ biên chung gồm 65 chuông đồng.
Tất cả hiện vật quý báu này đều được bảo quản sau kính – điều khiến việc chụp ảnh không dễ dàng. Bộ biên chung được phát hiện tại mộ Tăng Hầu Ất đã làm chấn động giới khảo cổ và sử học quốc tế, bởi chúng chứng minh rằng từ hơn 2.400 năm trước, âm nhạc Trung Hoa đã đạt đến trình độ phát triển cực cao. Bộ chuông này được xem là kiệt tác tiêu biểu nhất của thời Chiến Quốc: 65 quả chuông bằng đồng khảm vàng, trải dài trên 5 quãng tám, kích thước từ 20cm đến hơn 1,5 mét, nặng từ 2kg đến hơn 200kg.
Chuông được treo thành ba tầng trên khung gỗ – đồng, sắp theo thứ tự âm sắc. Mỗi quả chuông tạo ra hai âm thanh khác nhau, tùy vào điểm gõ ở giữa hay bên cạnh. Phải cần tới năm nhạc công để biểu diễn bộ nhạc cụ này, dùng dùi gỗ để tạo âm. Theo dòng chữ khắc trên chiếc chuông trung tâm, bộ biên chung này là lễ vật do Sở Huệ Vương ban tặng, đúc vào năm 433 TCN.
Ngoài chuông, mộ còn có dàn khánh đá 32 chiếc, các loại đàn dây như đàn sắt 25 dây, cầm 10 dây, trúc cầm 5 dây, tiêu, sáo và đặc biệt là sinh – nhạc cụ làm từ bầu khô. Cách chế tác sinh rất công phu: bầu non được đặt vào khuôn định hình sẵn, đến khi trưởng thành sẽ mang đúng hình dáng âm học mong muốn. Bên trong mộ còn khắc các bản văn nhạc cổ – đây là tư liệu âm nhạc có niên đại sớm hơn phương Tây tới 1.800 năm.
Tổng cộng, có khoảng 15.000 hiện vật được khai quật: từ đồ đồng, khí tế lễ, nhạc cụ, vũ khí, đồ vàng, ngọc, xe ngựa, vật dụng gỗ sơn mài, đến cả thẻ tre có chữ viết cổ.
Dưới đây là hình ảnh một bát vàng dùng làm đồ ăn – trông giống đồng hơn là vàng theo cảm nhận của chúng tôi, nhưng dù sao, đây vẫn là hiện vật vàng nặng nhất thời Tiền Tần từng được phát hiện. Cạnh bát là một chiếc thìa vàng – minh chứng rằng người Trung Hoa xưa không chỉ dùng đũa như ta tưởng.
Trong buổi tham quan, chúng tôi còn may mắn được nghe các nghệ sĩ biểu diễn trên bản sao những nhạc cụ cổ. Một nghệ nhân nữ chơi đàn sắt, người khác gảy khánh đá, một quý ông đánh chuông lớn, còn có cặp đôi trình diễn sáo và sinh. Âm thanh đầy quyến rũ khiến thời gian như ngưng đọng giữa quá khứ ngàn năm.
Rời bảo tàng, chúng tôi tiếp tục lên xe đến bến cảng để bắt đầu chuyến du thuyền 6 ngày trên sông Dương Tử – con sông lớn thứ ba thế giới. Barb hỏi hướng dẫn viên tên Joshua rằng: “Có nhiều người sống dọc bờ sông không?” Anh chỉ cười, rồi đáp:
“Dòng sông dài nhất thế giới là Nile, thứ hai là Amazon – một chảy qua sa mạc, một len lỏi trong rừng rậm, nên dân cư thưa thớt. Nhưng Dương Tử – dòng sông dài thứ ba – chính là Mẹ của Trung Hoa, chia cắt Bắc – Nam, và chở theo tất cả nhu cầu sống còn của người dân qua lại mỗi ngày.”
Anh nói tiếp: “Số người sống dọc hai bờ sông Dương Tử còn nhiều hơn toàn dân số nước Mỹ!”
Khó tin, nhưng đầy sức thuyết phục. Một buổi chiều tại Vũ Hán khép lại thật trọn vẹn – nơi quá khứ oai hùng của văn hóa ngàn Trung Hoa sống dậy rõ ràng như vừa hôm qua. Quả là một ngày không thể nào quên.
Mỹ Mỹ biên dịch
(Nguồn)
Post a Comment